چکیده
با توجه به اهمیت صنعت بسته بندی و توسعه روز افزون این صنعت, ضرورت بسته بندی مناسب و با کیفیت محصولات غذایی امری مهم است. بسته بندی محصول باید از زمان تولید تا مصرف در مقابل انواع عوامل فیزیکی, شیمیایی و بیولوژیکی محافظت کند تا محصول با کیفیت و ایمن به مشتری برسد. از طرفی با توجه به اهمیت محیط زیست و تاکید بر شکل گیری و اجرای پروژه ها و فرآیند ها با هدف پاک نگه داشتن محیط زیست, صنعت بسته بندی نیز به سمت استفاده از مواد با پایه زیستی و با تولید آلودگی کمتر در محیط زیست می رود. کاغذ یکی از مواد اصلی بسته بندی است که می تواند از محصول بدون آسیب به کیفیت آن محافظت کند, در حالی که انعطاف پذیر, تجزیه پذیر, تجدید شوند و با قابلیت چاپ است. انواع کاغذ برای این منظور استفاده می شود.
اخیرا نسل جدیدی از کاغذ با عنوان کاغذ سنگ وارد بازار شده است که یکی از موارد مصرف آن در بسته بندی است. در این مقاله ویژگی های مکانیکی و بازدارندگی این نوع از کاغذ ارزیابی و با کاغذ گلاسه که نوع با کیفیتی از کاغذ الیاف سلولزیست, مقایسه شده است.
مقدمه
امروزه با پیشرفت و توسعه فن آوری, فعالیت ها و شیوه زندگی انسان ها نسبت به گذشته متحول شده است. یکی از این پیشرفت ها در زمینه تولید و توزیع مواد غذایی است که این موضوع با پیشرفت تکنولوژی در صنعت بسته بندی مرتبط است. بسته بندی یکی از حساس ترین مراحل عرضه و مصرف کالا می باشد و می تواند نوعی مزیت رقابتی در نظر گرفته شود. انتخاب بسته بندی مناسب سبب می گردد تا که اطمینان حاصل شود که محصول بدون نقص به مقصد رسیده و همچنین موجب جلب رضایت مشتری شده است. محصول غذایی در بین فاصله تولید تا مصرف توسط مشتری, در طی انتقال, توزیع و نگهداری در معرض انواع عوامل فیزیکی شیمیایی و بیولوژیکی قرار داردکه سبب آسیب و کاهش کیفیت محصول غذایی می شوند. این عوامل شامل صدمات و ارتعاشات حاصل از حمل و نقل, نفوذ اکسیژن, رطوبت, انواع گازها و میکروارگانیسم ها می باشد. ساده ترین روش برای محافظت از مواد غذایی بسته بندی آن است. معمولا بسته بندی, از مواد غذایی در مقابل نفوذ عوامل خارجی و همچنین از نفوذ مواد داخلی آن به بیرون محافظت می نماید. هدف از بسته بندی مواد غذایی است است که طول عمر نگهداری آن افزایش یابد و مواد غذایی به طور کامل از خطر فساد عوامل درونی و بیرونی و اکسایشی حفظ شوند. همچنین حمل و نقل مواد غذایی بهتر و آسان تر انجام گیرد.
امروزه انواع بسته بندی در بازار به چشم می خورد مانند کاغذ و محصولات کاغذی, سلوفان, فلزات, انواع سرامیک, شیشه, پلاستیک و… . با توجه به الزامات در زمینه کاهش آلودگی های زیست محیطی در سراسر کره زمین و برای توسعه پایدار نیاز به توسعه مواد جدید از منابع تجدید پذیر به وجود آمد که می تواند در زمان کوتاه در محیط زیست تخریب و در نتیجه سبب حفظ تعادل چرخه کربن شود. در بین مواد بسته بندی, کاغذ قدیمی ترین ماده بسته بندی منعطف است که به طور گسترده در کاربردهای بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرد و ماده ای زیست تخریب پذیر و بنابراین برای محیط زیست امن است. کاغذ و مقوا بر حسب نوع ماده بسته بندی با سهم ۲۳.۴% درجایگاه سوم بعد از پلاستیک و فلز قرار دارند. کاغذ حاصل از الیاف چوبی مزایا و معایب مخصوصی برای انواع کاربردهای بسته بندی دارد. مزایای کلی استفاده از کاغذ و مقوا به عنوان ماده بسته بندی داشتن مقاومت, افزودن وزن کم به محصول نهایی, استفاده از آن در شکل ها و حالت های مختلف, قابل بازیافت بودن و تهیه آن از منابع تجدید پذیر و کاغذهای بازیافتی می توان اشاره کرد. از جمله معایب آن هزینه و انرژی زیاد تولید آن و کمبود ماده اولیه و منابع جنگلی است. علاوه بر این موارد, کاغذ برای برخی کاربردهای خاص به دلیل ضعف در بعضی ویژگی ها مانند مقاومت تحت تاثیر رطوبت و ممانعت در برابر گازها, لازم است توسط تیمارهای اضافی بهبود یافته و یا اصلاح شود. در سال های اخیر, نسل جدیدی از کاغذ با عنوان کاغذ سنگ (سنگ آهک یا کاغذ معدنی) توسط محققان وارد بازار مصرف شده است. ماده اولیه این کاغذ پودر سنگ است که جایگزین استفاده از چوب درختان برای تولید کاغذ است. در ساخت این نوع کاغذ از کربنات کلسیم, پلی اتیلن چگالی بالا و مقادیری از رزین ها استفاده می شود. با توجه به مواد مورد نیاز ساخت این نوع کاغذ از بسیاری از هزینه ها, انرژی و حجم آلودگی ها کاسته می شود و از نقطه نظر زیست محیطی بسیار مفید است. از ویژگی های این کاغذ می توان به مقاومت پارگی بالا, مقاومت در برابر آتش, ضد آب بودن, مقاوم بودن در برابر حشرات, دفع چربی, چاپ پذیری خوب و دوست دار محیط زیست, قابلیت کاربرد برای انواع مصارف و بازیافت در برابر اشعه نور خورشید اشاره نمود. با توجه به اینکه کشور ایران از نظر شرایط جغرافیایی در منطقه ای واقع شده است که با کمبود منابع جنگلی برای تولید کاغذ مواجه و از طرفی دارای منابع زیاد سنگ آهک است, می توان از پتانسیل بالقوه این نوع کاغذ برای انواع مصارف بسته بندی در کشور استفاده کرد.
ادامه مقاله در بخش دوم…
){kind=link}